|
|
Berlin-Spandau - Siemensstadt ( M )
PLZ 13629
Das Siemens-Ehrenmal wurde für die 2.989 im 1. Weltkrieg auf dem "Felde der Ehre" gebliebenen
Siemens-Beschäftigten gestaltet.
Das Ehrenmal befindet sich an der Nonnendammallee, Ecke
Rohrdamm, auf dem südöstlichen Vorplatzbereich des Verwaltungsgebäudes der Siemens AG.
Die
fast ebenmäßig angeordnete Anlage des Siemens-Ehrenmals besteht aus einer abgesenkten, 24 x 28 m
großen Platzfläche aus Granit, die eine niedrige Umfriedung aus Muschelkalkstein mit
Hintermauerungssteinen begrenzt. Der tiefer gelegene Gedenkplatz selbst ist über sechs Stufen von der
Nonnendammallee aus zugänglich. An drei der vier Innenseiten steht von links beginnend: "
IM WELTKRIEG 1914-18 LIESSEN IHR LEBEN FÜR DAS VATERLAND 2989 KAMERADEN AUS DEN SIEMENSWERKEN / IHRE NAMEN
SIND HIER VEREWIGT"
Auf insgesamt 118 aneinander gereihten, gusseisernen Tafeln sind in erhöhten
Großbuchstaben alphabetisch geordnet 2.989 Namen und die zugehörigen Todesdaten bzw. nur das Todesjahr
aufgeführt. Auf der Platzmitte liegt auf einer niedrigen, 2,2 x 3,3 m großen sarkophagähnlichen
Muschelkalkplatte ein mittelalterlich gestaltetes Bronzeschwert. Die Plattenwände tragen die Umschrift:
"DEN UNVERGESSENEN KAMERADEN DIE IM WELTKRIEG DEN HELDENTOD STARBEN / DAS HAUS SIEMENS"
Am südwestlichen Rand der Umfriedung erhebt sich eine 16 m hohe rechteckige Stele aus Muschelkalkstein. Auf
ihrer Vorderseite ist in Flachrelief die Jahreszahl "1914", ein Eichenblatt, sowie die Jahreszahl
"1918" und darunter ein Eisernes Kreuz gearbeitet. Die Pfeilerspitze schmückt ein aus Bronze
getriebener 2,43 m hoher Adler mit einer Flügelspannweite von 3,30 m.
weitere Namen
A
B
C - E
F - G
H - J
K
L
N - Q
R
S - Sch
Se - Sz
T - V
W - Z
Inschriften:
An einer der Wandtafeln: IM WELTKRIEG 1914-18 LIESSEN IHR LEBEN FÜR DAS VATERLAND 2989 KAMERADEN AUS
DEN SIEMENSWERKEN / IHRE NAMEN SIND HIER VEREWIGT
An den Plattenwänden der großen
Muschelkalkplatte in der Mitte der Anlage: DEN UNVERGESSENEN KAMERADEN DIE IM WELTKRIEG DEN HELDENTOD
STARBEN / DAS HAUS SIEMENS
An der Großen Säule mit dem Adler steht untereinander:
1914 (Eichenlaub) 1918
|
Namen der Gefallenen:
1. Weltkrieg
Name
|
Vorname
|
Todesdatum & Ort
|
Bemerkungen
|
MAASER
|
Adolf
|
01.02.1917
|
Tafel 91
|
MAASS
|
Erich
|
??.??.1916
|
Tafel 70
|
MAASS
|
Kurt
|
30.10.1914
|
Tafel 13
|
MAASS
|
Paul
|
01.09.1918
|
Tafel 108
|
MACHER
|
Carl
|
02.08.1916
|
Tafel 70
|
MACHMAR
|
Max
|
07.07.1917
|
Tafel 91
|
MACK
|
Johann
|
27.10.1915
|
Tafel 40
|
MACRINUS
|
Heinrich
|
18.05.1917
|
Tafel 91
|
MAGDZIAREK
|
Andreas
|
Verm. 1914
|
Tafel 13
|
MAGER
|
Wilhelm
|
04.09.1915
|
Tafel 40
|
MAGIERA
|
Wladislaw
|
01.12.1915
|
Tafel 40
|
MAHLEIN
|
August
|
??.??.1914
|
Tafel 13
|
MAHLENDORF
|
Max
|
25.05.1921
|
Tafel 108
|
MAHLFELDT
|
Wilhelm
|
05.05.1918
|
Tafel 108
|
MAHLOW
|
Arthur
|
13.08.1918
|
Tafel 108
|
MAIER
|
Anton
|
16.05.1916
|
Tafel 70
|
MAIER
|
Christian
|
24.04.1918
|
Tafel 108
|
MAIER
|
Eugen
|
??.09.1915
|
Tafel 40
|
MAIER
|
Hermann
|
20.05.1916
|
Tafel 70
|
MAIER
|
Josef
|
17.10.1915
|
Tafel 40
|
MAIER
|
Leonhard
|
17.09.1916
|
Tafel 70
|
MAIER
|
Michael
|
19.12.1916
|
Tafel 70
|
MAJEWSKI
|
Alexander
|
24.12.1914
|
Tafel 13
|
MALECK
|
Hans
|
04.08.1815
|
Tafel 40
|
MALIG
|
Georg
|
27.08.1914
|
Tafel 13
|
MALINOWSKI
|
Gustav
|
06.10.1915
|
Tafel 40
|
MALLOW
|
Erich
|
??.??.1917
|
Tafel 91
|
MÄMPEL
|
Paul
|
28.05.1919
|
Tafel 108
|
MANDL
|
Josef
|
06.11.1915
|
Tafel 41
|
MANFRASS
|
Karl
|
20.06.1915
|
Tafel 41
|
MANTE
|
Karl
|
30.10.1914
|
Tafel 13
|
MANTHEY
|
Fritz
|
12.05.1915
|
Tafel 41
|
MARKGRAF
|
Albert
|
24.12.1917
|
Tafel 91
|
MARKGRAF
|
Karl
|
26.10.1914
|
Tafel 13
|
MARKTANNER
|
Paul
|
21.05.1917
|
Tafel 91
|
MARKWORTH
|
Karl
|
20.09.1916
|
Tafel 70
|
MARNY
|
Alexander
|
28.02.1916
|
Tafel 70
|
MARQUARDT
|
Julius
|
13.12.1915
|
Tafel 41
|
MARQUARDT
|
Willy
|
08.11.1917
|
Tafel 91
|
MARSCHLICH
|
Reinhard
|
01.04.1916
|
Tafel 70
|
MARSISKE
|
Franz
|
Verm. 1918
|
Tafel 109
|
MARTIN
|
Hans
|
03.10.1916
|
Tafel 70
|
MARTIUS
|
Christian
|
29.09.1914
|
Tafel 13
|
MARWITZ
|
Johannes
|
04.09.1914
|
Tafel 13
|
MARWITZ
|
Max
|
??.02.1915
|
Tafel 41
|
MARX
|
Lorenz
|
09.08.1916
|
Tafel 70
|
MASCHESKI
|
Otto
|
26.04.1915
|
Tafel 41
|
MATHIAS
|
Georg
|
27.11.1914
|
Tafel 13
|
MATSCHKE
|
Bruno
|
Verm. 1916
|
Tafel 117
|
MATTERN
|
Walter
|
04.06.1917
|
Tafel 91
|
MATTHES
|
Hermann
|
??.??.1916
|
Tafel 70
|
MATUSCHECK
|
Karl
|
14.07.1915
|
Tafel 41
|
MAYER
|
Albert
|
21.05.1915
|
Tafel 41
|
MAYER
|
Albert
|
17.11.1914
|
Tafel 13
|
MAYER
|
Anton
|
20.03.1916
|
Tafel 70
|
MAYER
|
Karl
|
22.10.1914
|
Tafel 13
|
MAZURCZAK
|
Karl
|
25.01.1915
|
Tafel 41
|
MAZUROWSKY
|
Joh.
|
01.06.1918
|
Tafel 109
|
MECHELKE
|
Paul
|
04.05.1916
|
Tafel 70
|
MEHLBERG
|
Paul
|
28.01.1915
|
Tafel 41
|
MEHLTRETTER
|
Michael
|
10.09.1914
|
Tafel 13
|
MEIER
|
Georg
|
21.02.1915
|
Tafel 41
|
MEIER
|
Hubert
|
??.??.1918
|
Tafel 109
|
MEIER
|
Karl
|
09.09.1916
|
Tafel 70
|
MEIER
|
Willi
|
10.03.1916
|
Tafel 70
|
MEINEKAT
|
Friedrich
|
12.08.1915
|
Tafel 41
|
MEISCHER
|
Willy
|
29.04.1915
|
Tafel 41
|
MEISEL
|
Friedrich
|
04.08.1916
|
Tafel 71
|
MEISEL
|
Johann
|
28.07.1916
|
Tafel 71
|
MEISEL
|
Johann
|
04.05.1916
|
Tafel 71
|
MEISEL
|
Richard
|
19.09.1916
|
Tafel 71
|
MEISSNER
|
Erich
|
18.07.1915
|
Tafel 41
|
MEISSNER
|
Eugen
|
??.10.1916
|
Tafel 71
|
MEISSNER
|
Paul
|
02.09.1915
|
Tafel 41
|
MEISTER
|
Ferdinand
|
??.??.1914
|
Tafel 13
|
MELZER
|
Emil
|
23.05.1915
|
Tafel 41
|
MELZER
|
Georg
|
08.11.1914
|
Tafel 13
|
MENDE
|
Karl
|
13.05.1915
|
Tafel 41
|
MENGER
|
Hermann
|
13.05.1915
|
Tafel 41
|
MENKEN
|
Carl
|
??.??.1916
|
Tafel 71
|
MENS
|
Heinrich
|
11.08.1918
|
Tafel 109
|
MERKEL
|
Georg
|
22.12.1916
|
Tafel 71
|
MERKEL
|
Otto
|
04.05.1917
|
Tafel 91
|
MERZ
|
Wilhelm
|
10.09.1915
|
Tafel 41
|
MESSOW
|
Max
|
19.07.1916
|
Tafel 71
|
METSCHER
|
Wilhelm
|
05.06.1915
|
Tafel 41
|
METZ
|
August
|
??.??.1917
|
Tafel 91
|
METZ
|
Heinrich
|
15.09.1916
|
Tafel 71
|
METZ
|
Heinrich
|
??.11.1915
|
Tafel 41
|
METZKER
|
Willi
|
??.??.1914
|
Tafel 14
|
METZKOW
|
Hans
|
23.12.1914
|
Tafel 14
|
METZKOW
|
Max
|
06.11.1915
|
Tafel 41
|
METZNER
|
Julius
|
??.06.1916
|
Tafel 71
|
MEWES
|
Hermann
|
12.02.1915
|
Tafel 41
|
MEWES
|
Walter
|
10.01.1915
|
Tafel 41
|
MEYER
|
Adam
|
09.04.1917
|
Tafel 91
|
MEYER
|
Albrecht
|
12.09.1914
|
Tafel 14
|
MEYER
|
August
|
??.??.1915
|
Tafel 41
|
MEYER
|
Bruno
|
09.04.1916
|
Tafel 71
|
MEYER
|
Georg
|
15.12.1916
|
Tafel 71
|
MEYER
|
Georg
|
01.06.1918
|
Tafel 109
|
MEYER
|
Karl
|
13.05.1915
|
Tafel 41
|
MEYER
|
Max
|
19.10.1915
|
Tafel 42
|
MEYER
|
Paul
|
26.09.1915
|
Tafel 117
|
MICHAEL
|
Karl
|
??.??.1914
|
Tafel 14
|
MICHALSKI
|
Emil
|
??.08.1915
|
Tafel 42
|
MICHEL
|
Joh. Chr.
|
05.10.1915
|
Tafel 42
|
MICHEL
|
Julius
|
20.11.1914
|
Tafel 14
|
MIDDELSTEDT
|
Wilhelm
|
27.01.1915
|
Tafel 42
|
MIEHLING
|
Jakob
|
18.02.1917
|
Tafel 91
|
MIERSWA
|
Paul
|
22.02.1916
|
Tafel 71
|
MIETSCH
|
Fritz
|
18.10.1916
|
Tafel 71
|
MIKATH
|
Gustav
|
18.08.1916
|
Tafel 71
|
MIKISCH
|
August
|
??.04.1916
|
Tafel 71
|
MILBACH
|
Adolf
|
05.07.1916
|
Tafel 71
|
MILLER
|
Hermann
|
02.05.1915
|
Tafel 42
|
MINDACH
|
Ernst
|
05.10.1915
|
Tafel 42
|
MINDING
|
Ernst
|
??.10.1915
|
Tafel 42
|
MINOW
|
Reinhold
|
01.07.1918
|
Tafel 109
|
MINSBERG
|
Helmuth
|
07.12.1917
|
Tafel 91
|
MINUTH
|
Hans
|
??.??.1915
|
Tafel 42
|
MISPEL
|
Bruno
|
29.10.1916
|
Tafel 71
|
MITTMANN
|
Otto
|
22.06.1918
|
Tafel 109
|
MIX
|
Hermann
|
25.08.1915
|
Tafel 42
|
MOEDE
|
Wilhelm
|
29.11.1915
|
Tafel 42
|
MÖHRING
|
Emil
|
15.06.1915
|
Tafel 42
|
MÖHRING
|
Gustav
|
21.05.1916
|
Tafel 71
|
MOHR-ZWANZIG
|
Karl
|
03.10.1918
|
Tafel 109
|
MOLL
|
Wilhelm
|
11.04.1917
|
Tafel 91
|
MÖLLER
|
Otto
|
09.06.1916
|
Tafel 71
|
MÖLLER
|
Robert
|
20.07.1916
|
Tafel 71
|
MÖLLNITZ
|
Paul
|
19.03.1917
|
Tafel 91
|
MÖNKE
|
Hugo
|
14.10.1915
|
Tafel 42
|
MONNIER
|
Rudolf
|
??.04.1917
|
Tafel 91
|
MONTAG
|
Johann
|
14.05.1915
|
Tafel 42
|
MORCHE
|
Paul
|
25.01.1917
|
Tafel 91
|
MORDT
|
Walter
|
08.10.1914
|
Tafel 14
|
MORGNER
|
Max
|
17.07.1916
|
Tafel 71
|
MORIEL
|
Konrad
|
31.03.1918
|
Tafel 109
|
MOSCHANSKY
|
Erich
|
28.05.1915
|
Tafel 42
|
MÖSER
|
Paul
|
30.07.1916
|
Tafel 71
|
MÜCK
|
Rudolf
|
30.08.1915
|
Tafel 42
|
MUKRASCH
|
Fritz
|
Verm. 1915
|
Tafel 42
|
MÜLLER
|
Adolf
|
03.06.1918
|
Tafel 109
|
MÜLLER
|
Alfred
|
29.08.1914
|
Tafel 14
|
MÜLLER
|
Arthur
|
02.11.1916
|
Tafel 71
|
MÜLLER
|
August
|
04.02.1915
|
Tafel 42
|
MÜLLER
|
Carl
|
22.11.1916
|
Tafel 71
|
MÜLLER
|
Christian
|
19.09.1914
|
Tafel 14
|
MÜLLER
|
Emil
|
30.09.1915
|
Tafel 42
|
MÜLLER
|
Erich
|
29.07.1915
|
Tafel 42
|
MÜLLER
|
Ernst
|
22.03.1917
|
Tafel 91
|
MÜLLER
|
Ernst
|
28.09.1915
|
Tafel 42
|
MÜLLER
|
Ernst
|
??.05.1915
|
Tafel 42
|
MÜLLER
|
Friedrich
|
09.09.1915
|
Tafel 42
|
MÜLLER
|
Friedrich
|
05.06.1915
|
Tafel 42
|
MÜLLER
|
Fritz
|
??.07.1916
|
Tafel 71
|
MÜLLER
|
Georg
|
06.02.1918
|
Tafel 109
|
MÜLLER
|
Gustav
|
10.09.1914
|
Tafel 14
|
MÜLLER
|
Gustav
|
08.09.1914
|
Tafel 14
|
MÜLLER
|
Heinrich
|
15.11.1916
|
Tafel 72
|
MÜLLER
|
Hermann
|
28.08.1917
|
Tafel 91
|
MÜLLER
|
Hermann
|
03.05.1917
|
Tafel 91
|
MÜLLER
|
Johann
|
08.02.1916
|
Tafel 72
|
MÜLLER
|
Johann
|
19.07.1915
|
Tafel 42
|
MÜLLER
|
Karl
|
08.11.1915
|
Tafel 42
|
MÜLLER
|
Louis
|
17.09.1915
|
Tafel 42
|
MÜLLER
|
Martin
|
??.03.1918
|
Tafel 109
|
MÜLLER
|
Max
|
08.07.1916
|
Tafel 72
|
MÜLLER
|
Max
|
08.10.1915
|
Tafel 43
|
MÜLLER
|
Oskar
|
02.12.1916
|
Tafel 72
|
MÜLLER
|
Otto
|
04.04.1918
|
Tafel 109
|
MÜLLER
|
Richard
|
27.07.1916
|
Tafel 72
|
MÜLLER
|
Rudolf
|
17.09.1915
|
Tafel 43
|
MÜLLER
|
Wilhelm
|
09.12.1917
|
Tafel 91
|
MÜLLER
|
Wilhelm
|
29.09.1916
|
Tafel 72
|
MÜLLER
|
Wilhelm
|
25.05.1916
|
Tafel 72
|
MÜLLER
|
Wilhelm
|
13.07.1916
|
Tafel 72
|
MÜLLER
|
Wilhelm
|
18.06.1915
|
Tafel 43
|
MÜNCH
|
Arno
|
08.10.1918
|
Tafel 109
|
MÜNCHMEYER
|
Walter
|
14.01.1915
|
Tafel 43
|
MUNDT
|
Carl
|
24.04.1917
|
Tafel 91
|
MÜNSTERMANN
|
Karl
|
??.11.1914
|
Tafel 14
|
MÜNSTERMANN
|
Kurt
|
01.05.1916
|
Tafel 72
|
MUNZIG
|
Gustav
|
12.05.1916
|
Tafel 72
|
MUSCHWITZ
|
Richard
|
13.11.1915
|
Tafel 43
|
MUSER
|
Emil
|
07.12.1917
|
Tafel 91
|
MUSIOL
|
Johann
|
05.03.1920
|
Tafel 109
|
MUSIOL
|
Wilhelm
|
22.12.1914
|
Tafel 14
|
Datum der Abschrift: 22.05.2011
Beitrag von: Rolf Witt
Foto © 2011 Rolf Witt
|