|













|
|
Graz (Zentralfriedhof – Internationales Mahnmal), Gries 5. Bezirk, Steiermark, Österreich
PLZ 8020
Hartheim, Grafeneck, Brandenburg, Hadamar, Bernburg, Sonnenstein
Im Zentralfriedhof ein zweiteiliges Denkmal: a) ein 20m hoher, rechteckiger Turm; auf einer Seite Inschriften in
elf verschiedenen Sprachen (von oben nach unten); b) eine Betonbrücke, auf der Oberseite führen Stufen hoch zur
Feuerschale, auf der Unterseite die Namen; c) am Boden eine Namensplatte für den Initiator dieses Denkmals.
Inschriften:
|
1938 – 1945
Hütet Freiheit und Frieden denn wir starben für sie!
Cuvajte svobodo in mir
kajti dali smo zanjo zivljenje
Strežte svobodu a mir ne bot isme zemreli pro ne
Strzezcie wolnosci i pokoju bo za nie poleglismy
БЕРЕГИТЕ СВОБОДУ И МИR
ИБО МЬІ ПОГИБАИ ЭА НИХ
Orizzetek a szabadsagot es beket meri mi ertük haltunk meg
Gardez la liberté et la paix car nous sommes morts pour elles
Conservate la liberta e la pace poiche siamo morti per esse
ΦΥΔΑΞΕΤΕ ΤΗΝ ΕΔΕΥΘΕΡΙΑΝ ΚΑΙ ΕΙΡΙΝΗΝ
ΔΙΟΤΙ ΔΙ ΑΥΤΟ ΕΠΕΘΑΝΑΜΕΝ
Defend freedom and peace we have died for them
(in unbekannter Schrift)
Namensplatte:
Dem Initiator der Errichtung des internationalen Mahnmals
Fritz Matzner 1896 – 1972 erster Landeshauptmannstellvertreter
Vizepräsident der Österreichisch Jugoslawischen Gesellschaft zum Gedenken November 1972
Die Stadt Graz
|
Namen der Opfer:
|
Name
|
Vorname
|
|
?
|
Karl
|
|
AHRER
|
Josefa
|
|
AIGNES
|
Justine
|
|
ALKER
|
Friederike
|
|
AUER
|
Maria
|
|
AUGUSTIN
|
Lorenz
|
|
BABITSCH
|
Aloisia
|
|
BACHINGER
|
Raimund
|
|
BAHER
|
Franz
|
|
BAIDON
|
Ägydius
|
|
BALL
|
Johann
|
|
BARBOLSINNE
|
Helene
|
|
BAUER
|
Therese
|
|
BAUER
|
Wilhelmine
|
|
BAUMGARTNER
|
Josef
|
|
BAUMGARTNER
|
Maria
|
|
BELSCHAK
|
Karl
|
|
BENEDIKT
|
Ludmilla
|
|
BENKO
|
Johann
|
|
BINDER
|
Amalia
|
|
BISCHOF
|
Leopold
|
|
BOHRINGER
|
Maria
|
|
BOIER
|
Rosa
|
|
BREITLER
|
Josef
|
|
BRENNER
|
Josef
|
|
BRETTENBAUER
|
Amalia
|
|
BRUGGER
|
August
|
|
BRUNNER
|
Ernst
|
|
BUCHGRABER
|
Fr.
|
|
BUCHIA
|
Franziska
|
|
BUKOWSKY
|
Rudolf
|
|
BULLMANN
|
Rosamunde
|
|
BUNDSCHUH
|
Elisabeth
|
|
BURCHER
|
Therese
|
|
CHITTARO
|
Rosa
|
|
CIBINELLO
|
Elfriede
|
|
CURATH
|
Josef
|
|
DAMM
|
Therese
|
|
DAMMHOFER
|
Rudolf
|
|
DEIMEL
|
Anna
|
|
DERUNT
|
Johann
|
|
DEUBL
|
Josef
|
|
DEUTSCH
|
Ferdinand
|
|
DEUTSCH
|
Juliana
|
|
DEUTSCHER
|
Emilie
|
|
DIETMAIER
|
Maria
|
|
DIRNBAUER
|
Emma
|
|
DIRNBAUER
|
Julie
|
|
DORNER
|
Sofie
|
|
DOSTAL
|
Karl
|
|
DRABITZ
|
Hildegard
|
|
DRESCHLER
|
Therese
|
|
DROSG
|
Juliana
|
|
EBERHART
|
Josef
|
|
ECKL
|
Karl
|
|
EDER
|
Eimund
|
|
EGGER
|
Amalia
|
|
EICHBERGER
|
Friedrich
|
|
EITNER
|
Franz
|
|
ENGELBOGEN
|
Maria
|
|
ENZFELDNER
|
Maria
|
|
EPPICH
|
Josefa
|
|
ERBIDA
|
Ferdinand
|
|
ERNST
|
Josef
|
|
ERTL
|
Franz
|
|
ERTL
|
Maria
|
|
ETTL
|
Maria
|
|
FAHNRICH
|
Franz
|
|
FASCHING
|
Aloisia
|
|
FASTIAN
|
Maria
|
|
FELBINGER
|
Maria
|
|
FELLNER
|
Maria
|
|
FISCHL
|
Maria
|
|
FLEISS
|
Alois
|
|
FLORIAN
|
Aloisia
|
|
FODINGER
|
Franz
|
|
FRAIDL
|
Chlothilde
|
|
FRAOMM
|
Anna
|
|
FRATEL
|
Johann
|
|
FREWEIN
|
Maria
|
|
FRIEDRICH
|
Franz
|
|
FRITZ
|
Johanna
|
|
FUCHS
|
Anton
|
|
FUCHS
|
Johann
|
|
GABAUER
|
Gisela
|
|
GAISCH
|
Maria
|
|
GAJSEK
|
Martin
|
|
GALLBRUNNER
|
Karl
|
|
GANDER
|
Anton
|
|
GARBER
|
Josefa
|
|
GASSNER
|
Josefa
|
|
GERGER
|
Franz
|
|
GIENHARD
|
Leo
|
|
GILGERMAIER
|
Bl.
|
|
GOLLES
|
Anton
|
|
GÖTSCH
|
Josefa
|
|
GRADWOHL
|
Maria
|
|
GRAF
|
Therese
|
|
GRAFITSCH
|
Johann
|
|
GRANGL
|
Josef
|
|
GRASEGGER
|
Therese
|
|
GRASSL
|
Aloisia
|
|
GRAUPP
|
Josefa
|
|
GREINER
|
Klara
|
|
GREITER
|
Franz
|
|
GRILL
|
Josefa
|
|
GRILLITSCH
|
Johann
|
|
GRITZNER
|
Anton
|
|
GROSS
|
Maria
|
|
GRUBER
|
Genovefa
|
|
GRUBER
|
Josef
|
|
GRUBER
|
Walpurga
|
|
GSPURNY
|
Katharina
|
|
GUGGI
|
Elisabeth
|
|
GURNIGG
|
Elise
|
|
GUTH
|
Ferdinand
|
|
GUTMANN
|
August
|
|
HABERL
|
Therese
|
|
HABERL
|
Wilhelm
|
|
HACKL
|
Johanna
|
|
HACKL
|
Therese
|
|
HACKLER
|
Maria
|
|
HAGENDORFER
|
Maria
|
|
HAGER
|
Josefine
|
|
HAIDER
|
Johann
|
|
HALBEDL
|
Johanna
|
|
HALLER
|
Maria
|
|
HALPER
|
Franz
|
|
HANDL
|
Franz
|
|
HANDLER
|
Ernestine
|
|
HANDLER
|
Sofie
|
|
HARTENSTEINER
|
Cäcilie
|
|
HASENÖHRL
|
Aloisia
|
|
HASS
|
Johann
|
|
HATZL
|
Josef
|
|
HAUK
|
Julie
|
|
HAUPT
|
Valentin
|
|
HAUSEGGER
|
Mathias
|
|
HEIDENKUMMER
|
Josefa
|
|
HEIL
|
Josefa
|
|
HEISER
|
Paula
|
|
HELLMANN
|
Maria
|
|
HENSCHITZ
|
Maria
|
|
HERKLOTZ
|
Maria
|
|
HERMANN
|
Dorothea
|
|
HERMANN
|
Theresia
|
|
HERNUS
|
Maximilian
|
|
HESCHGL
|
Margarethe
|
|
HEUSCHMIDT
|
Karl
|
|
HIEDEN
|
Rochus
|
|
HIEDEN
|
Simon
|
|
HINTEREGGER
|
Peter
|
|
HOCHSTRASSER
|
Franz
|
|
HOFBAUER
|
Maria
|
|
HOFER
|
Josef
|
|
HOFFELNER
|
Johann
|
|
HOHLER
|
Johann
|
|
HOLD
|
Johann
|
|
HOLL
|
Wilhelm
|
|
HÖLLER
|
Heinrich
|
|
HOLZAPFEL
|
Alois
|
|
HOLZER
|
Johann
|
|
HOLZER
|
Josef
|
|
HOPF
|
Franz
|
|
HOPPE
|
Konrad
|
|
HOTTER
|
Franz
|
|
HUBER
|
Johann
|
|
HUBMAN
|
Georg
|
|
HUBMANN
|
Maria
|
|
HUTTER
|
Josef
|
|
HYDEN
|
Therese
|
|
ISCHKA
|
Stephanie
|
|
JÄGER
|
Anna
|
|
JANDRISITS
|
Oskar
|
|
JANISCH
|
Adolf
|
|
JANNY
|
Aloisia
|
|
JANTSCHER
|
Gregor
|
|
JEREB
|
Andreas
|
|
JURKOWITSCH
|
Ludmilla
|
|
KAHR
|
Cäcilie
|
|
KAINZ
|
Gottfried
|
|
KAISER
|
Roman
|
|
KALBSCHÄDEL
|
Maria
|
|
KALTENBRUNNER
|
Christa
|
|
KALTENBRUNNER
|
Maria
|
|
KALTENEGGER
|
Sofie
|
|
KANTNER
|
Franz
|
|
KAPPEL
|
Alois
|
|
KARNER
|
Franz
|
|
KARRER
|
Franz
|
|
KASEGGER
|
Josef
|
|
KERNN
|
Maria
|
|
KILLER
|
Leo
|
|
KIMA
|
Maria
|
|
KLAMER
|
Maria
|
|
KLAPF
|
Hildegard
|
|
KLAUDUS
|
Ida
|
|
KLEINDL
|
Johann
|
|
KLEMPER
|
Franziska
|
|
KNEISEL
|
Alfred
|
|
KÖBERL
|
Karoline
|
|
KOBERWEIN
|
Helene
|
|
KOCH
|
Barbara
|
|
KÖCK
|
Alois
|
|
KOHL
|
Michael
|
|
KOHLHUBER
|
Ferdinand
|
|
KOIS
|
Katharina
|
|
KOLENZ
|
Maria
|
|
KOLLMAIER
|
Maria
|
|
KOPPELMÜLLER
|
Pauli
|
|
KORTON
|
Anton
|
|
KOS
|
Katharina
|
|
KOSMITSCH
|
Magdalena
|
|
KOSSAR
|
Karoline
|
|
KRACHER
|
Therise
|
|
KRAINZ
|
Stephanie
|
|
KRAMMER
|
Max
|
|
KRAUS
|
Johanna
|
|
KRAUTWASCHL
|
Konstanzia
|
|
KREPELCKA
|
Josef
|
|
KUCERA
|
Marcus
|
|
KURZWEIL
|
Therese
|
|
LACKNER
|
Aloisia
|
|
LACKNER
|
August
|
|
LACKNER
|
Auguste
|
|
LACKNER
|
Elisabeth
|
|
LACKNER
|
Karl
|
|
LACZKOCICH
|
Aloisia
|
|
LAKOWITSCH
|
|
|
LANG
|
Franz
|
|
LANG
|
Thusnelda
|
|
LANGE
|
Josef
|
|
LEBWOHL
|
Antonia
|
|
LECHNER
|
Ägidius
|
|
LECHNER
|
Johann
|
|
LEDESHAS
|
Peter
|
|
LEHNER
|
Hermine
|
|
LEISS
|
Blasius
|
|
LEITGEB
|
Simon
|
|
LENGER
|
Maria
|
|
LERNBEIS
|
Vinzenz
|
|
LEUGHEIMER
|
Alois
|
|
LICHTENEGGER
|
Karl
|
|
LIERSER
|
Maria
|
|
LINDNER
|
Friedebert
|
|
LINHART
|
Josefa
|
|
LINI
|
Therese
|
|
LINK
|
Josef
|
|
LINZER
|
|
|
LOCHMANN
|
Berta
|
|
LOCHMANN
|
Margarethe
|
|
LORENZ
|
Karl
|
|
MACERL
|
Alfred
|
|
MACH
|
Katharina
|
|
MADER
|
Maria
|
|
MADER
|
Mathias
|
|
MADER
|
Therese
|
|
MAGLITSCH
|
Erich
|
|
MAICEN
|
Katharina
|
|
MAIER
|
Johann
|
|
MAIER
|
Johann
|
|
MAIER
|
Juliane
|
|
MAIER
|
Maria
|
|
MAIER
|
Wilhelm
|
|
MAIERHOFER
|
Josef
|
|
MAIXNER
|
Paul
|
|
MAKOTSCHNIGG
|
Christine
|
|
MALLER
|
Ottilie
|
|
MANDL
|
Fritz
|
|
MANHART
|
Peter
|
|
MANN
|
Vinzenzine
|
|
MARACH
|
Vinzenz
|
|
MARKTLER
|
Franz
|
|
MARSCHIK
|
Wilhelm
|
|
MARTINI
|
Wilhelm
|
|
MATSCHNIG
|
Simon
|
|
MATZE
|
Stephanie
|
|
MATZNER
|
Genovefa
|
|
MAURER
|
Antonia
|
|
MAURER
|
Josef
|
|
MAURER
|
Karl
|
|
MAURF
|
Engelbert
|
|
MIKLAVCIC
|
Mathilde
|
|
MIKUSCH
|
Josef
|
|
MILCHRAHM
|
Christine
|
|
MILLWISCH
|
Juliane
|
|
MIRTH
|
Leopold
|
|
MITTEREGGER
|
Anna
|
|
MITTINGER
|
Ida
|
|
MITZKY
|
Lilli Sara
|
|
MOISES
|
Maria
|
|
MORH
|
Cäcilia
|
|
MOSER
|
Genovefa
|
|
MÜLLNER
|
Viktor
|
|
MUSCHITSCH
|
Ernst
|
|
MUSKARI
|
Heinrich
|
|
MUSKARI
|
Josef
|
|
NARODOSLAVSKI
|
Kl.
|
|
NELL
|
Johann
|
|
NETUKA
|
Anton
|
|
NEUHERZ
|
Ludmilla
|
|
NEUMANN
|
Aloisia
|
|
NIEDEREGGER
|
Johann
|
|
NOSTIZ
|
Eugenie
|
|
NOWOTNY
|
Auguste
|
|
OBEREDER
|
Theodor
|
|
OBERREITER
|
Josef
|
|
OFFNER
|
Johanna
|
|
OMER
|
Dorothea
|
|
OPRIESSNIG
|
Pauline
|
|
ORTNER
|
Georg
|
|
OSWALDITSCH
|
Johann
|
|
OTT
|
Josef
|
|
PACHATZ
|
Leopold
|
|
PAILL
|
Maria
|
|
PANSER
|
Maria
|
|
PANSER
|
Maria
|
|
PASSATH
|
Anton
|
|
PASSET
|
Berta
|
|
PAUCH
|
Josefa
|
|
PEDOT
|
Anna
|
|
PEHAIN
|
Gisela
|
|
PERL
|
Antonia
|
|
PETUZZI
|
Anna
|
|
PFEILER
|
Oskar
|
|
PFUISI
|
Maria
|
|
PICHLER
|
Aloisia
|
|
PICHLER
|
Helene
|
|
PICHLER
|
Jakob
|
|
PICHLER
|
Scholastica
|
|
PICHLER
|
Sebastian
|
|
PICKL
|
Franz
|
|
PILLICK
|
Johanna
|
|
PINGSTNER
|
Alois
|
|
PINT
|
Ignaz
|
|
PISCHLER
|
Peter
|
|
PLAKOLMER
|
Isidora
|
|
PLESSIN
|
Albert
|
|
PLETZ
|
Viktor
|
|
POCHLIN
|
Anton
|
|
PODESSER
|
Rosalia
|
|
POINTNER
|
Marianne
|
|
POLISNY
|
Arthur
|
|
POLLINGER
|
Franz
|
|
PÖLZL
|
Maria
|
|
PÖLZL
|
Siegfried
|
|
PONGRATZ
|
Cäcilie
|
|
POSCH
|
Hermine
|
|
PRÄGARTNER
|
Josefa
|
|
PRASCH
|
Maria
|
|
PRETTENHOFER
|
Maria
|
|
PRETTENTHALER
|
Blasius
|
|
PRETTERHOFER
|
August
|
|
PRETZNER
|
Theodor
|
|
PRIETL
|
Karl
|
|
PROKRISTL
|
Maria
|
|
PROMMER
|
Johann
|
|
PRULL
|
Rosa
|
|
PUCH
|
Maria
|
|
R…M
|
Johanna
|
|
RABENSTEINER
|
Johanna
|
|
RAHSCHER
|
Cäcilie
|
|
RANSER
|
Ludmilla
|
|
RAUCH
|
Friedrich
|
|
RECHER
|
Maria
|
|
REICHENPEASER
|
Franz
|
|
REIEFL
|
Hermine
|
|
REINISCH
|
Christine
|
|
REISINGER
|
Aloisia
|
|
REITBICHLER
|
Andreas
|
|
REITERER
|
Johann
|
|
REITERER
|
Rudolf
|
|
RENNER
|
Sofie
|
|
REPITSCH
|
Wilhelm
|
|
REXEIS
|
Hermann
|
|
RIEGER
|
Katharina
|
|
RINGHOFER
|
Franz
|
|
RONACHER
|
Anna
|
|
ROPAC
|
Aloisia
|
|
ROSENKRANZ
|
Maria
|
|
ROSSMANN
|
Rudolf
|
|
RUMPF
|
Therese
|
|
SACHER
|
Christine
|
|
SAMBS
|
Julius
|
|
SANRUGGER
|
Cäcilia
|
|
SCHAFFER
|
Leopold
|
|
SCHAFFLER
|
Agnes
|
|
SCHALLER
|
Barbara
|
|
SCHEMMERL
|
Maria
|
|
SCHICHER
|
Max
|
|
SCHLAGER
|
Leopoldine
|
|
SCHLAIPFER
|
Josef
|
|
SCHLIPFER
|
Johann
|
|
SCHLOFFER
|
Johann
|
|
SCHLÖGL (SCHLOGL)
|
Karl
|
|
SCHMID
|
Josefa
|
|
SCHMIDHOFER
|
Anton
|
|
SCHNABL
|
Franz
|
|
SCHNEPF
|
Maria
|
|
SCHOBER
|
Maria
|
|
SCHOLL
|
Paul
|
|
SCHONBERGER
|
Gottfried
|
|
SCHONHERR
|
Angela
|
|
SCHONY
|
Martha
|
|
SCHRANZ
|
Mathias
|
|
SCHREI
|
Josefa
|
|
SCHRIEBEL
|
Hermann
|
|
SCHRIMPF
|
Johann
|
|
SCHRITTWIESER
|
Maria
|
|
SCHRÖSSER
|
Maria
|
|
SCHUHMANN
|
Rosalia
|
|
SCHUSTER
|
Josefine
|
|
SCHUSTER
|
Michael
|
|
SCHWAB
|
Anna
|
|
SCHWAB
|
Franz
|
|
SCHWARZ
|
Anton
|
|
SCHWARZ
|
Johann
|
|
SCHWARZL
|
Pauline
|
|
SCHWER
|
Franz
|
|
SCHWIGHOFER
|
Maria
|
|
SEIDLINGER
|
Johann
|
|
SHNKO
|
Karl
|
|
SITZ
|
Erwin
|
|
SOMMER
|
Franz
|
|
SONNENBERG
|
Alfred
|
|
SPUREY
|
Aloisia
|
|
STADLOBER
|
Rosina
|
|
STAMMERSDORFER
|
Christa
|
|
STEFELY
|
Therese
|
|
STEINER
|
Adelheid
|
|
STEINER
|
Peter
|
|
STEINKELLNER
|
Maria
|
|
STEINKO
|
Barbara
|
|
STELZER
|
Amalia
|
|
STERGAR
|
Elisabeth
|
|
STERN
|
Anna
|
|
STOCHNER
|
Josef
|
|
STOCKREITER
|
Berta
|
|
STOFF
|
Alois
|
|
STRADNER
|
Otto
|
|
STRAMETZ
|
Ferdinand
|
|
STREMITZER
|
Susanna
|
|
STROBL
|
Franz
|
|
STROHMAIER
|
Johann
|
|
STROHMAIER
|
Rosa
|
|
STÜCKLER
|
Erwin
|
|
STÜCKLER
|
Matthias
|
|
STUHLHOFER
|
Theobald
|
|
SUPPAN
|
Franz
|
|
SUSTERSIC
|
Franz
|
|
TAHEDI
|
Friedrich
|
|
TAMM
|
Augustine
|
|
TERSCHEK
|
Rudolf
|
|
THIER
|
Johanna
|
|
THIER
|
Rosa
|
|
TOMSA
|
Theodor
|
|
TRABI
|
Franz
|
|
TRAPPEL
|
Paula
|
|
TRARACH
|
Johann
|
|
TRARES
|
Franz
|
|
TRAVNICEK
|
Ferdinand
|
|
TRIEB
|
Therisia
|
|
TRINKO
|
Josef
|
|
TROLLNIG
|
Adolf
|
|
TROST
|
Aloisia
|
|
TSCHERMONEGG
|
Antonie
|
|
TSCHERNER
|
Anna
|
|
TSCHMETSCH
|
Raimund
|
|
UHL
|
Johann
|
|
UHL
|
Karl
|
|
UHLICH
|
Emilie
|
|
UHLLY
|
Alois
|
|
UITZ
|
Franz
|
|
UNGER
|
Therese
|
|
UNTERTRÄGER
|
Josef
|
|
URBANEK
|
Franziska
|
|
URL
|
Richard
|
|
VALLANT
|
Mathilde
|
|
VERHONIG
|
Ludmilla
|
|
VODERNIK
|
Cäcilie
|
|
WAGNER
|
Karl
|
|
WAGNER
|
Maria
|
|
WAISINIR
|
Valentin
|
|
WALDEN
|
Adolf
|
|
WANKE
|
Marianne
|
|
WAPPA
|
Maria
|
|
WARTINGER
|
Johann
|
|
WEBER
|
Augustine
|
|
WEBER
|
Josef Armin
|
|
WEBER
|
Klementine
|
|
WEBERSINK
|
Katharina
|
|
WEIB
|
Johanna
|
|
WEINBERGER
|
Edmund
|
|
WERWITZ
|
Franz
|
|
WIESLER
|
Anna
|
|
WILDING
|
Anna
|
|
WILLINGSHOFER
|
Hermann
|
|
WINDISCH
|
Johann
|
|
WINTER
|
Ferdinand
|
|
WIPPEL
|
Theodor
|
|
WISSIAK
|
Maria
|
|
WITKOWSKA
|
Maria
|
|
WOCHL
|
Josef
|
|
WOLF
|
Paul
|
|
WOLF
|
Peter
|
|
WONISCH
|
Josefa
|
|
WURM
|
Josef
|
|
ZARFL
|
Leo
|
|
ZECHNER
|
Walter
|
|
ZEILINGER
|
Karl
|
|
ZETTELMANN
|
Antonie
|
|
ZIMMERMANN
|
Anna
|
|
ZINNEGGER
|
Sofie
|
|
ZIRBISEGGER
|
Mapja
|
|
ZISTLER
|
Karoline
|
|
ZIVKOWICH
|
Anton
|
|
ZWAN
|
Anna
|
Datum der Abschrift: 2011/2014
Verantwortlich für diesen Beitrag: W.Leskovar
Foto © 2011 W.Leskovar
|