Onlineprojekt Gefallenendenkmäler

Gardelegen (Kriegsgefangene 1. Weltkrieg), Altmarkkreis Salzwedel, Sachsen-Anhalt

PLZ 39638

Wappen-Datei: sa_altmarkkreis-salzwedel_gardelegen.jpg

Kriegsgräberstätte mit Denkmal für die im Ersten Weltkrieg in Gardelegen verstorbenen Kriegsgefangenen. Das ursprüngliche Denkmal bestand aus einer abgestuften Wand mit Widmung und Namen von Verstorbenen an der rechts die Stein-Figur eines trauernden französischen Soldaten stand. Das Denkmal wurde 1915 zum Kriegsgefangenenfriedhof am Lager in Zienau umgesetzt. Nach 1945 verfielen die Gräber und das Denkmal bis es verscharrt wurde.
2011 wurde die Figur ohne Kopf wieder entdeckt. Daraufhin bettete die Stadt Gardelegen die noch vorhandenen 197 Gebeine auf den städtischen Friedhof um, ließ die Figur restaurieren und an der neuen Kriegsgräberstätte aufstellen. Auf einem Pult wurde ein Gedenkbuch mit den Namen der Bestatteten aufgestellt und alles 2015 eingeweiht.
Die ursprünglich 1914/15 in Gardelegen bestatteten bekamen nach 1945 einen Gedenkstein und Namenssteine aus rotem Granit.

Inschriften:

Denkmal alt
MCMXIV
(Namen)
A NOS COMRADES
AYANT FAIT LOIR DEVOIR A LEUR TOUR ILS SONT MORTS
SEULS LOIN DE LEUR DOUCE PATRIE
MAIS SOUS LA PIERRE ICI NE GISENT QUE LEURS CORPS
LEUR AME LA BAS VEILLE ET PRIE
(Unseren Kameraden
die nach Erfüllung ihrer Pflicht gestorben sind.
Einsam und fern der süßen Heimat.
Doch nur ihre Körper ruhen unter diesem Stein.
Ihre Seele wacht und betet daheim
.)

Gedenkbuch
Liste der im Ersten Weltkrieg gestorbenen
und in Gardelegen umgebetteten Bürger
(Namen)

Gedenkstein Gardelegen
RUHESTÄTTE
FÜR 17 SOLDATEN
DER RUSSISCHEN ARMEE
VERSTORBEN IM
KRIEGSGEFANGENENLAGER
GARDELEGEN
IM WELTKRIEG
1914-1918

Namen der Gefallenen:

1. Weltkrieg (aus Zienau umgebettet)

Dienstgrad Name Vorname Todesdatum Bemerkungen
Uffz. AKIMIOW Pawel 01.11.1918
Soldat ANDRIJENKO Michael 14.01.1918
Soldat ANISCHEWSKIJ Konstantin 08.04.1917
Soldat ANITSCHKOW Wladimir 06.03.1915
Gefr. BABKIN Iwan 15.07.1918
Gefr. BABOWITSCH Iwan 16.02.1920
Soldat BALUK Anton 24.07.1916
Soldat BASCHUJEW Brochow 15.05.1917
Soldat BATOSJAK Andrej 30.04.1918
Soldat BATUJEW Grigorij 17.03.1920
Soldat BESBORODOW Jemeljan 06.07.1918
Soldat BESRUKOW Michail 10.03.1920
Soldat BIBOW Kusma 22.02.1919
Soldat BIGALISKIJ Pawel 13.09.1915
Soldat BISMUCHAMETOW Schagersan 12.07.1916
Uffz. BJALEK Josif 02.11.1918
Soldat BJUSTOW Wlasislaw 08.03.1918
Soldat BLASCHNOW Pawel 12.04.1920
Soldat BOGDANOWITSCH Stanislaw 03.11.1918
Sergeant BOGDEWITSCH Winzentij 08.02.1918
Soldat BOJKO Iwan 16.03.1915
Soldat BOJNOWSKIJ Wlasilaw 30.03.1915
Soldat BORISOW Pawel 10.07.1918
Sergeant BOWIN Alexander 12.03.1915
Gefr. BSCHOSOWSKIJ Wladislaw 08.08.1917
Soldat CHASINOW Charifula 31.12.1919
Uffz. DEMIDENKO Wasilij 18.02.1920
Soldat DOBRUZKIJ Anton 04.06.1917
Gefr. DOBRYNIN Wasilij 05.06.1915
Uffz. DOMBROWSKIJ Josif 07.07.1918
DSIJALOWSKIJ Chaskel Meier 20.03.1915 Zivilist
Soldat DUBOWITZ Maxim 18.07.1918
Soldat EKAU Adam 19.04.1915
Soldat FILIPPOW Jegor 28.03.1915
Soldat FJODOROW Alex 20.03.1915
Soldat FJODOROW Gordel 29.03.1915
Soldat GALKIN Ignat 03.03.1915
Soldat GAWRILOW Pjotr 11.03.1915
Soldat GERMOSCHKIN Gabriel 08.03.1920
Soldat GOLOMBOWSKIJ Adolf 12.02.1917
Soldat GOLOWJA Filipp 08.02.1921
Soldat GOLUBJEW Jakow 04.03.1915
Soldat GOLUBZOW Pjotr 12.03.1915
Soldat GOOLATSCH Prokofij 19.02.1921
Soldat GRINEWITSCH Semjon 08.04.1915
Soldat GRISCHERJEW Seliwerrst 12.03.1920
Soldat GRUSCHKA Josip 11.04.1917
Soldat GUROW Kilmens 14.10.1918
Soldat ILJITSCHOW Frol 02.08.1918
Soldat INDIBEROW Nikonor 22.05.1922
Soldat INGASCHAK Iwan 07.04.1915
Soldat ISAJEW Alexej 22.11.1920
Uffz. IWANOW Matwej 29.09.1917
Soldat IWANSIN Jalaj 25.04.1920
Soldat JACHIMOWITSCH Josif 03.05.1917
Soldat JAKUBOWSKIJ Teofil 04.04.1915
Soldat KAKAMNOW Lawrentij 22.12.1918
Soldat KALEZINSKIJ Kasamisch 04.06.1918
Uffz. KALININ Inarsch 04.07.1921
Soldat KARASIN Iwan 17.01.1921
Soldat KARNJOW Pjotr 01.02.1918
Soldat KIRIKIN Jewgraf 28.10.1918
Soldat KITZING Oskar 26.04.1915
Soldat KLEPIKOWSKIJ Prokopij 19.03.1915
Uffz. KLIMENKO Mark 03.11.1918
Uffz. KLOPODOWSKIJ Wladislaw 26.10.1918
Soldat KOLASNIKOW Rafael 07.02.1918
Soldat KONDARUK Kusmja 02.07.1917
Soldat KONDRATHEW Maxim 12.08.1920
Uffz. KORNEJEW Timofej 30.07.1919
Soldat KOSAKOW Wladimir 25.03.1919
Soldat KOTOW Iwan 26.03.1915
Soldat KRAJEWSKIJ Shan 01.12.1918
Soldat KRISKO Grigorij 15.09.1918
Soldat KRYLKIN Stepan 30.05.1916
Soldat KURIGA Wassilij 15.04.1918
Soldat KURKATSCHOW Pawel 29.01.1916
Soldat KUSJMIN Awraam 16.02.1915
Soldat KUSNJAK Pjotr 26.05.1917
Soldat LAPTEW Jakow 06.03.1922
Soldat LASCHIN Pjotr 20.02.1918
Soldat LEBEDEW Protr 24.04.1921
Soldat LEUSCHIZKIJ Genrich 24.05.1917
Uffz. LJURENKO Laworenka 08.05.1920
Soldat LOI Daniel 02.06.1916
Soldat MALEZ Stepan 17.10.1918
Soldat MALINOWSKIJ Stanislaw 12.07.1917
Uffz. MALIZJEW Kusjma 30.10.1918
Soldat MARTYNOW Iwan 15.01.1916
Soldat MASBAUM Saibelj 13.03.1915
Soldat MATWEJEW Stepan 21.09.1917
Soldat MEDWEDEW 25.09.1920
Soldat MESSINGER Karl 09.03.1915
Soldat MICHALTSCHIK Pjotr 28.06.1917
Soldat MJASIW Jan 05.06.1918
Soldat MOSTOWEZ Pawel 06.06.1917
Soldat MUCHAMEDSHANOW Mykian 07.12.1918
Soldat MURAWJOW Konstantin 11.03.1920
Soldat MUSCHIN Alexej 01.09.1915
MUSCHTA Shan 14.10.1915 Zivilist
Soldat NAGUERSKIJ Anton 17.08.1917
Soldat NIEWSEN Grigorij 14.05.1921
Soldat NORISLANOW Grabor 31.08.1916
Soldat NOSIKOW Anton 11.02.1918
Soldat NOWIZKIJ Dominik 24.06.1917
Soldat OSIPOW Alexej 29.11.1920
Soldat OSLAMOW Mitrofan 08.07.1916
Soldat OWSJANNIKOW Michail 23.03.1915
Soldat PADAMTSCHUK Julian 26.04.1917
Soldat PERMINOW Akim 03.11.1918
Soldat PETLITZKIJ Stanislaw 05.03.1917
Sergeant PETRICH Franz 17.06.1917
Soldat PETZENKO Dawid 24.06.1916
Soldat PICHATSCHOW Nikolaij 04.04.1915
Soldat PIETRUNAITIS Pjotr 02.04.1918
Soldat POCHWAT Jan 06.02.1918
Soldat PODOSJONOW Alexandr 01.03.1915
Uffz. POLENSCHUK Jakow 20.03.1919
POSNJAK Pawel 30.06.1916 Zivilist
Soldat PRJANIKOW Iwan 02.03.1915
Soldat PROKOFJEW Fjodor 25.11.1918
Soldat PRUCHNOW Franz 19.05.1918
Soldat RAGIN Stanislaw 17.03.1915
Soldat RASSWETAJEW Lawrentij 15.03.1916
Uffz. RJOSHOW Nikita 12.08.1920
Soldat ROGSCHA Nikolaj 02.06.1919
Soldat ROSCHIN Dmitrij 14.03.1915
Soldat RUDIEK Iwan 04.06.1915
Soldat SABOJEW Andrej 13.07.1918
Soldat SACHAREW Alexander 13.03.1920
Soldat SACHAREWITSCH Nikolaj 31.12.1914
Soldat SADJUKOW Jewlampij 09.12.1918
Sergeant SAKALJUKIN Jewdokim 05.11.1917
Soldat SAMJANOW Safran 16.03.1920
Soldat SAWISIN Jegor 05.05.1919
Soldat SAWITZKIJ Bernard 11.01.1918
Soldat SAWTSCHUK Karp 02.06.1916
Soldat SCHALJAPIN Toder 20.04.1920
Soldat SCHEBRO Jan 13.04.1917
Soldat SCHENOGIN Iwan 11.11.1918
Soldat SCHEREMERJEW Michail 28.07.1915
Soldat SCHEWTSCHUK Jakow 07.06.1921
Soldat SCHILIN Fadej 27.05.1916
Soldat SCHIMANSKIJ Karol 10.05.1917
Uffz. SCHIMANSKIJ Wassilij 02.03.1915
Soldat SCHTSCHEPA Andrej 14.10.1915
Soldat SCHULEKOW Wladislaw 18.01.1918
Soldat SCHUREK Andrej 17.03.1917
Soldat SCHWARZ Ferdinand 10.03.1915
Soldat SCHWIENWED Grigorij 05.09.1919
Soldat SCHYSOTIE Gawril 29.08.1920
Reservist SELIWANOW Nikolaj 08.01.1915
Soldat SHDANOWSKIJ Alexander 08.11.1918
Soldat SHITAR Iwan 25.09.1915
Soldat SIMONKIWITSCH Anton 17.09.1915
Soldat SIOMIN Michail 08.03.1915
Soldat SKOLOMONOW Ignat 30.11.1921
Soldat SKRIPNIK Prochor 14.08.1918
Soldat SLOBIN Alexej 10.03.1918
Soldat SOKALISKIJ Boleslaw 19.05.1917
Soldat SOKOLOW Michail 16.12.1919
Soldat SOWOCHIN Iwan 01.04.1915
Soldat STAFEJEW Semjon 24.07.1916
Soldat STANISCHEWSKIJ Anton 27.05.1918
Soldat STEFANSKIJ Eduard 08.04.1918
Soldat STRANNIKOW Michail 10.05.1920
Soldat SUBNITSCHIK Stepan 01.09.1915
Soldat SUBRIK Iwan 14.03.1915
Soldat SZAKOWSKIJ Pjotr 16.07.1918
Soldat SZIBOR Feliks 01.11.1917
Soldat TER ABRAMOW Kludan 23.10.1918
Soldat TIMOFEJEW Ilja 11.12.1920
Soldat TKATSCHEW Grigorij 16.10.1915
Soldat TOLUBAJEW Mutali 05.09.1919
Soldat TSCHEKOWYJ Albin 08.07.1917
Soldat TSCHEPLINSKIJ Grigorij 20.11.1916
Soldat TSCHISTJAKOW Nikita 15.08.1920
Soldat TSCHUMSKOW Grigorij 08.07.1918
Soldat TSEREDSKIJ Leopold 25.03.1915
Soldat TURKOW Nikofor 24.09.1916
Soldat TWARDOWSKIJ Ippolit 02.01.1918
UGIENSKIJ Julian 01.09.1917 Zivilist
Soldat USCHINSKIJ Ignat 25.09.1917
Gefr. WARASOWSKIJ Jakow 11.12.1920
Soldat WASINTOWITSCH Stepan 07.09.1915
WASSERSTRUM Saiwel 28.07.1915 Zivilist
Soldat WERBITZKIJ Anton 08.07.1917
Soldat WERSAKOW Anton 05.11.1918
Soldat WINAKNOW Wasilij 25.05.1920
Soldat WINIZIENKO Alkin 30.10.1918
Soldat WJASANZEW Wladimir 03.12.1918
Soldat WOROBJOW Andrej 25.01.1918
Soldat WOROBJOW Iwan 27.02.1915
Soldat WOSNJAK Jakow 01.02.1918
Uffz. WUJTSCHIK Boleslaw 21.10.1917
Soldat ZAMZINSKIJ Anton 14.04.1918
Uffz. ZARUK Pawel 28.10.1918

1. Weltkrieg (alte Kriegsgräber Gardelegen)

Dienstgrad Name Vorname Todesdatum Einheit Bemerkungen
AKZINSKI Adam 18.02.1915 103. russ. Inf. Regt.
ANTOMCYK Kuriel 24.11.1914 14. russ. Inf. Regt. auch auf dem alten Denkmal
DOBERSTEIN Hermann 29.01.1915 3. russ. Inf. Regt.
GOLOVAMITSCHKOFF Iwan 12.01.1915 103. russ. Inf. Regt. auch auf dem alten Denkmal
ISCHLOWESKI 06.01.1915 5. russ. Schützen Regt.
JEGOROFF Dimitri 21.01.1915 103. russ. Inf. Regt.
KOTSCHEMLA Josef 09.12.1914 1. russ. Schützen Regt. auch auf dem alten Denkmal mit Namen Koschemla
KULIOFF Iwan 01.02.1915 105. russ. Inf. Regt. auch auf dem alten Denkmal mit Namen Kulew
NASSIROFF Schafik 01.04.1915 103. russ. Inf. Regt. auch auf dem alten Denkmal mit Namen Nasikow
OKOULIN Agipp 01.01.1915 103. russ. Inf. Regt. auch auf dem alten Denkmal
POLAHOFF Stephan 13.12.1914 5. russ. Schützen Regt. auch auf dem alten Denkmal mit Namen Poljakow
RIECHLOFF Iwan 04.01.1915 188. russ. Inf. Regt. auch auf dem alten Denkmal
SCHULTZ Richard 14.01.1915 3. russ. Schützen Regt.
SISKOWSKY Wladislaw 01.03.1915 104. russ. Inf. Regt.
Sanitäts-Soldat TEODOSSEJENKO Peter 01.02.1915 316. russ. Inf. Regt. auch auf dem alten Denkmal mit Namen Fedossejenko
TERENTIEFF Ameon 03.01.1915 203. russ. Inf. Regt. auch auf dem alten Denkmal
TIGALZI Arikip 03.03.1915 315. russ. Inf. Regt. auch auf dem alten Denkmal mit Namen Tigalski

1. Weltkrieg (altes Denkmal, in die Heimat umgebettet)

Name Vorname
ALAPHILIPPE F.
ALEXANDRE P.
ALLOUARD E.
AMANDON A.
ARNAULD R.
AYMOND P.
BARON F.
BAUDAUD H.
BERGEAL R.
BERTRAND J.
BILLARAC F.
BLANCHEAU M.
BOILLE M.
BOLVIN C.
BOUPRET B.
BROWN H.
BRUNEL M.
CAEDON F.
CHARRAUD E.
CHARTIER J.
CHOPPIN L.
CLARA S.
COQUELET A.
CRAEFF L.
CRONNIER R.
CROS I..
CUILLIOT L.
DABURON R.
DARTENAY E.
DISSANNE J.
DORMARD B.
DOUARD P.
DUBOIS R..
DUFRENOY P.
DUPONT E.
GERMAIN E..
GLADOIN C.
HAMEL L.
HEDDE M.
HURAULT E.
JONES E.
L´HUILLIER J.
LECORCIER A.
LEGRAND G.
LEMASSON A.
MACKIE H.
MOIGNET E.
PASQUINET A.
PERCHAUD S.
PIECK J.
PIONNIER L.
PUNGET J.
RAGONKIN P..
ROUSSEAU L.
SAGRELIN M.
SCHULZ R.
SOULARD J.
SURJUS J.
TAILLY C.
TOMPKINS A.
TORRES J.
VERSCHUEREN A..
VIGEAUT A.

Als das Denkmal 1915 geschaffen wurde sind die Namen der ersten 79 verstorbenen Kriegsgefangenen darauf notiert worden. Diese wurden in Gardelegen bestattet. Danach wurden alle weiteren Verstorbenen bis zum Ende des Krieges in Zienau neben dem Lager bestattet und das Denkmal dorthin versetzt (sowie ein weiteres Denkmal dort errichtet von dem heute jede Spur fehlt). Nach 1918 wurden dort und in Gardelegen die Toten der Westalliierten in ihre Heimat nach Frankreich, Belgien und Großbritannien umgebettet. Die Osteuropäer blieben auf den Friedhöfen. Die Zinauer Verstorbenen wurden 2015 nach Gardelegen umgebettet und liegen nahe bei den schon 1914/15 hier Bestatteten. Die schon auf dem ganz alten Denkmal verzeichneten Osteuropäer, die auch am noch erhaltenen Gardelegener Gedenkstein mit Namensplatten liegen, werden nur einmal aufgelistet.
Das alte Denkmal wurde von den kriegsgefangenen französischen Bildhauer Albert Sanchez und dem Architekten Louis Gondallier de Tugny geschaffen.

Datum der Abschrift: 01.11.2022

Verantwortlich für diesen Beitrag: R. Krukenberg (www.kriegsopfergedenken.de)
Foto © historisch, 2016 A. Klemm